Trong vắt như nước suối đại ngàn, thoảng hương thơm thanh mát, sóng sánh như. Lướt qua như sóng, để lại nơi đầu lưỡi vị cay nồng qua nhanh chóng, chút đăng đắng đọng lại. Nhưng, bùng lên hơi ấm nóng trong cuống họng, dịu ngọt của Ngọc Mễ trời ban. Bất ngờ và ngây ngất, rượu ngô bản Phố – Bắc Hà si mê lòng người.

Nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Lào Cai, ở độ cao gần 1000m so với mặt nước biển, khí hậuôn đới, miền cao nguyên Bắc Hà là mảnh đất lưu giữ những nét văn hóa và cảnh đẹp độc đáo trên vùng núi cao. Nơi đây có khí hậu mát mẻ quanh năm, cũng giống như bao huyện vùng cao của miền Bắc, Bắc Hà chỉ trồng được một vụ ngô trong năm. Đây là giống ngô vàng thuần chủng, thời gian sinh trưởng tầm 6 tháng. Rễ của loại ngô này bám chặt vào các khe đá. Lá của nó không chỉ hút nước mà còn nhận cả sương mù từ khí hậu nơi đây. Vì vậy, hạt ngô vô cùng tròn, chắc, mềm, ngọt, ngon và giàu chất dinh dưỡng, màu vàng tươi. Bên cạnh đó, nó còn có mùi thơm đặc trưng không giống như các loại ngô khác. Sau khi thu hoạch ngô, người dân để ngô cả bắp, phơi qua nắng rồi cất lên gác hiên nhà.

Ngô sau khi thu hoạch được cất trữ trên gác nhà

Đối với đồng bào H’Mông và Dao vùng Bắc Hà, đây không chỉ đơn thuần là một loại rượu, đó còn là tinh hoa trong bản sắc dân tộc đầy rực rỡ, là thành quả sáng chế đầy tự hào của tổ tiên những ngày đầu khai hoang.

Rượu ngô Bắc Hà có màu trong, hương thơm ngọt và mùi vị tinh tế khó lòng quên. Khi nhấp môi, rượu chạm vào đầu lưỡi bộc phát ngấy hương vị đậm cay, sau đó đến cuống lưỡi là vị đăng đắng và cảm giác hơi nóng ấm, cuối cùng sau khi nuốt, rượu sẽ để lại vị dịu ngọt của ngô ở cuống lưỡi. Sự biến đổi tinh tế của hương vị diễn ra nhanh chóng chắc chắn sẽ khiến cho bạn bất ngờ và dễ dàng say mê.

Được làm ra với tất cả tinh hoa nông nghiệp từ miền cao nguyên trắng Bắc Hà, rượu ngô nơi đây đặc biệt có giá trị dinh dưỡng cao từ hạt ngô và . Sử dụng rượu ngô đúng cách sẽ mang đến cho bạn những lợi ích sức khỏe tuyệt vời.

Rượu ngô Bắc Hà được nấu từ 2 nguyên liệu chính là ngô vàng Bắc Hà và men từ hạt cây Hồng Mi.

Trong đó thì ngô vàng Bắc Hà là giống ngô lâu đời của người H’Mông vùng cao. Loại ngô này được trồng trên các khu vực vách núi cao, trải qua nhiều phong sương mà sinh trưởng và phát triển, vì thế hương vị của loại ngô vàng này rất khác lạ so với những loại ngô công nghiệp khác. Vị ngô ngọt thanh, hạt rất săn chắc không bị bở như ngô nếp miền xuôi.

Men từ hạt cây Hồng Mi là loại men làm rượu quen thuộc của người dân nơi Tây Bắc. Hạt Hồng Mi nhỏ, hình dạng tương tự như hạt kê nhưng màu nâu đen. Hạt Hồng Mi hái xong mang xay nhuyễn thành bột, sau đó trộn với nước sôi và rượu đầu, nhào nhuyễn như nhào bột bánh bao, sau đó thành từng bánh tròn dẹt mang phơi ở nơi thoáng mát, ít nắng.

Men Hồng Mi sau khi được vo tròn chuẩn bị đem phơi gió

Đến nguồn nước được dùng làm rượu cũng phải được người dân chuẩn bị cẩn thận. Nước làm rượu được người dân lấy từ vách đá, khe núi hoặc những con suối trong chảy khắp miền cao nguyên Tây Bắc. Sau khi mang nước về, người dân sẽ lọc lại qua lớp tha, sỏi và cát, cuối cùng là đun sôi để đưa vào chế biến.

Ngô vàng sau khi hái được rửa sạch sẽ mang đi tách hạt. Sau đó cho hạt ngô vào chảo lớn để luộc với lửa than nhỏ và đều, thời gian luộc dao động từ 20 – 24 giờ tùy cách nấu của mỗi gia đình.

Sau khi luộc ngô xong, mang ra để tỏa bớt hơi nóng. Đến khi ngô chỉ còn hơi âm ấm, mang bánh men trộn vào, mỗi gia đình sẽ có tỷ lệ ngô và men khác nhau. Sau khi trộn thật đều, hỗn hợp được ủ trong các thùng đóng kín, đặt sát nền nhà. Thời gian thông thường để ủ men là 5 – 6 ngày liên tục.

Sau thời gian ủ, men được mang đi chưng cất trong chõ gỗ. Nước dùng cho chưng cất càng ngon thì thành phẩm rượu càng trọn vị. Lửa đun là lửa than, âm ĩ và đun trong thời gian khoảng 30 phút để rượu được cất thành và chảy ra các ống tre thông với chõ gỗ. Người dân thường chứa rượu trong các bình bằng đất nung và cất dưới gian bếp.

Rượu ngô thường được các người dân tộc nơi đây dùng vào các bữa cơm thường ngày. Cũng như để mời các vị khách đến nhà. Đó là một truyền thống có từ lâu đời của con người dân tộc hiếu khách nơi đây. Trong tiết trời se lạnh của cao nguyên trắng, chẳng còn gì tuyệt vời hơn là ngồi quây quần bên mâm cơm mời nhau chén rượu ngô Bản Phố cay cay và nhâm nhi chuyện của núi rừng.